Οι μετακινήσεις βουλευτών από ένα κόμμα σε ένα άλλο δεν είναι κάτι σπάνιο για τη μεταπολεμική κοινοβουλευτική ιστορία της χώρας. Στις ταραγμένες δεκαετίες του 1950 και του 1960, οι αποστασίες και οι ομαδικές μετακινήσεις ήταν καθεστώς. Μετά τη μεταπολίτευση τα φαινόμενα αυτά περιορίστηκαν, αλλά δεν εξαφανίστηκαν, λόγω της πόλωσης μεταξύ Νέας Δημοκρατίας και ΠΑΣΟΚ. Ιδίως μετά το 1981.
Σήμερα που πολλοί εκτιμούν ότι η οικονομική κρίση σήμανε και το «τέλος της μεταπολίτευσης», οι μεταβάσεις αλλά και οι μεταβολές του πολιτικού προσωπικού συνεχίζουν να καταγράφονται. Να αποτελούν συνεχή «τροφή» για την πολιτική επικαιρότητα αλλά και δείγμα των νέων συνθηκών που επικρατούν.
Το Vouliwatch συγκέντρωσε και σας παρουσιάζει μέσα από μίνι #vouligraphic τις αλλαγές / μετακινήσεις στα κόμματα της Βουλής, πριν και μετά την κρίση και «ψηλαφίζει» τη στιγμή αυτής της αλλαγής. Από τη μεταπολίτευση στο νέο και υπό διαμόρφωση πολιτικό σκηνικό.
Οι αλλοιώσεις των κοινοβουλευτικών συνθέσεων που καταγράφονται, ενίοτε αφορούν φυσικά περιστατικά (όπως θανάτους) ή επιμέρους ζητήματα που άπτονται προσωπικών επιλογών μελών της Βουλής. Όμως, στην πλειοψηφία τους, έχουν πολιτικές αιτίες που αφορούν στα πολιτικά διακυβεύματα κάθε περιόδου.
Την επίμαχη «προκρισιακή» περίοδο, 1996 – 2009 η πολιτική και οικονομική κατάσταση είναι σταθερή και τα δύο βασικά πολιτικά κόμματα, δηλαδή το ΠΑΣΟΚ και η Νέα Δημοκρατία πέρασαν τις δικές τους εσωκομματικές «φουρτούνες». Όπως παρατηρείται στο #vouligraphic οι δύο κυριότεροι λόγοι μετακίνησης είναι η παραίτηση και η έκπτωση από το Βουλευτικό αξίωμα, ενώ δεν εντοπίζεται καμία προσχώρηση σε άλλη Κ.Ο. και οι διαγραφές είναι πολύ περιορισμένες.
Με το ξέσπασμα της κρίσης το 2010, ξεκινούν οι δομικές αλλαγές τόσο στο πολιτικό σκηνικό όσο και στο εσωτερικό των πολιτικών κομμάτων. Το ΠΑΣΟΚ περιορίζει τις δυνάμεις του και «γεννά» νέα κόμματα. Ανέρχεται ραγδαία ο ΣΥΡΙΖΑ καταλαμβάνει την εξουσία και δοκιμάζεται σκληρά εσωκομματικά το 2015. Η Νέα Δημοκρατία συγκλονίζεται επίσης. Από αυτές τις συνθήκες γεννιέται η Δημοκρατική Αριστερά το 2010 με τον Φ. Κουβέλη που φεύγει από τον ΣΥΡΙΖΑ.Το 2014 ιδρύεται και το Ποτάμι του Σταύρου Θεοδωράκη φιλοδοξώντας να αποτελέσει το «καινούργιο» στην πολιτική ζωή και συσπειρώνοντας στελέχη από όλο το πολιτικό φάσμα.
Όπως προκύπτει από τα στοιχεία του #vouligraphic, την περίοδο της κρίσης, λοιπόν, διπλασιάζεται το ποσοστό μετακινήσεων και αλλοιώσεων στις κοινοβουλευτικές ομάδες και ειδικότερα: σχεδόν εκμηδενίζονται οι εκπτώσεις από το βουλευτικό αξίωμα, μειώνονται οι παραιτήσεις και εκτοξεύονται οι διαγραφές και οι μεταγραφές! Πλέον, φαίνεται να έχει εξελιχθεί η κοινοβουλευτική «ηθική» καθώς οι επιλογές στον ίδιο ευρύτερο ιδεολογικό χώρο είναι περισσότερες σε σχέση με την εποχή του αυστηρού δικομματισμού αλλά και το πολιτικό σκηνικό έχει καταστεί ρευστό και γεμάτο αντιφάσεις λόγω της κρίσης.
ΕΙΔΙΚΟΤΕΡΑ ΤΑ ΚΟΜΜΑΤΑ και χαρακτηριστικά παραδείγματα μεταβολών:
Τα παρακάτω #vouligraphics παρουσιάζουν τις μετακινήσεις των Βουλευτών/ριών στα κόμματα ΠΡΟ ΚΡΙΣΗΣ και ΜΕΤΑ ΚΡΙΣΗΣ καθώς και τις δύο (2) βασικότερες αιτίες τους και συνοδεύονται από επεξηγηματικά κείμενα με αναφορές σε χαρακτηριστικά παραδείγματα μεταβολών.
Το ΠΑΣΟΚ που κυβέρνησε κατά το μεγαλύτερο διάστημα, χαρακτηρίστηκε από την ακμή της λεγόμενης «μεταπαπανδρεϊκής» εποχής που είχε σαν πρωταγωνιστή τον τότε πρόεδρό του, Κωνσταντίνο Σημίτη. Οι κόντρες του με αυτούς που δήλωναν οπαδοί της «παπανδρεϊκής» περιόδου και κυρίως με τον τότε υπουργό Άμυνας, Άκη Τσοχατζόπουλο, δημιούργησαν αναταραχές και στην κοινοβουλευτική του ομάδα. Το ίδιο συνέβη και αργότερα όταν το «δακτυλίδι» της διαδοχής πέρασε από τον Κ. Σημίτη στον Γιώργο Παπανδρέου. Σε αυτές τις διαμάχες εδράζονται και οι περισσότερες κοινοβουλευτικές ανακατατάξεις.
Η πιο εντυπωσιακή διαγραφή που έκανε ο Γιώργος Παπανδρέου είναι αυτή του Κώστα Σημίτη, πρώην Πρωθυπουργού, τον Ιούνιο του 2008, μετά τη διαφωνία του τελευταίου στην πρόταση Παπανδρέου περί δημοψηφίσματος για την κύρωση της ευρωπαϊκής συνθήκης της Λισαβόνας. Ο λόγος θεωρήθηκε προσχηματικός ενώ ο ουσιαστικός ήταν οι έντονες πολιτικές διαφωνίες.
Στις 29 Ιουνίου του 2011 διαγράφεται από την Κοινοβουλευτική Ομάδα του ΠΑΣΟΚ ο νυν υπουργός Ναυτιλίας, Παναγιώτης Κουρουμπλής. Την απόφαση παίρνει ο πρόεδρος του κόμματος, Γιώργος Παπανδρέου, μετά την άρνηση του Παναγιώτη Κουρουμπλή να ψηφίσει εκείνη την χρονιά το μεσοπρόθεσμο πρόγραμμα.
Η ΝΕΑ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ είχε και αυτή τις μεταβολές της. Οι συνεχείς εκλογικές ήττες την οδήγησαν σε αντίστοιχες αλλαγές ηγεσιών που δεν διαρκούσαν περισσότερο από μία εκλογική αναμέτρηση. Εξαίρεση αποτέλεσε ο Κώστας Καραμανλής ο οποίος οδήγησε τελικά την Νέα Δημοκρατία στην ανάληψη της εξουσίας το 2004.
Μια από τις απώλειες που είχε η Νέα Δημοκρατία ήταν αυτή του Λαϊκού Ορθόδοξου Συναγερμού που δημιούργησε ο Γιώργος Καρατζαφέρης το 2000 αποχωρώντας από την παράταξη.
Ο Κώστας Καραμανλής θεωρείται ότι κρατά το ρεκόρ στις διαγραφές μελών της Κ.Ο. καθώς: το 1998 απέπεμψε τους Σ. Μάνο, Γ. Σουφλιά, Ν. Κάκκαλο και Β. Κοντογιαννόπουλο λόγω διαφωνίας τους με νομοσχέδιο για την εξυγίανση των ΔΕΚΟ, ενώ λίγο αργότερα στους διαγραφέντες προστέθηκαν ο Β. Γιοβανούδας, ύστερα από καταγγελίες για βιαιοπραγία κατά της πρώην ερωμένης του και επίκληση πλαστού διαζευκτηρίου και ο Γ. Γιακουμάτος, στον οποίο επιβλήθηκε ποινή εννεάμηνης διαγραφής, επειδή σε τηλεοπτική εμφάνισή του απείλησε να στραφεί με το όπλο του κατά του υπουργού Δημόσιας Τάξης (αργότερα επανήλθε και επανεξελέγη βουλευτής).
Θόρυβο προκάλεσε η διαγραφή του Πέτρου Τατούλη από τον Κώστα Καραμανλή το 2008 όταν σε συνέντευξή του σε εφημερίδα είχε υποστηρίξει πως «ο πρωθυπουργός είναι απόλυτα και πρωταρχικά υπεύθυνος για όλες τις κυβερνητικές επιλογές, πολιτικές και προσώπων». Συνολικά ο Κώστας Καραμανλής δεν ήταν διστακτικός σε διαγραφές βουλευτών.
Μετά την κρίση, στις 23 Νοεμβρίου του 2010, είχε διαγραφεί και ο Λευτέρης Αυγενάκης, σημερινός της γραμματέας. Ο τότε αρχηγός του κόμματος, Αντώνης Σαμαράς, αποφάσισε την αποπομπή του λόγω των δηλώσεων του κου Αυγενάκη υπέρ της Ντόρας Μπακογιάννη που είχε τότε διαφορετική άποψη από την ηγεσία του κόμματος.
Δύο χρόνια αργότερα, το 2012 ιδρύονται οι Ανεξάρτητοι ‘Έλληνες με την αποχώρηση του Πάνου Καμμένου από τη Νέα Δημοκρατία που διαφώνησε με την κυβέρνηση Παπαδήμου.
Τον Νοέμβριο του 2014 μια δήλωση για «ακροδεξιά σταγονίδια» οδηγεί στη διαγραφή από την Κ.Ο. της Ν.Δ. του Βουλευτή, Σωτήρη Χατζηγάκη, από τους πλέον παλιούς Βουλευτές του κόμματος. Η δήλωσή του αφορούσε στη «μεταγραφή» των Μάκη Βορίδη και Άδωνι Γεωργιάδη στο κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης.
Στις 31 Μαρτίου του 2014 διαγράφεται από τη Νέα Δημοκρατία ο Νικήτας Κακλαμάνης σημερινός αντιπρόεδρος της Βουλής. Αιτία, το ότι καταψήφισε το άρθρο 1 πολυνομοσχεδίου της κυβέρνησης που ήταν προαπαιτούμενο από τους δανειστές. Το άρθρο αφορούσε στις προτάσεις του ΟΟΣΑ για την απελευθέρωση των επαγγελμάτων που σχετίζονταν με τα φαρμακεία και την πώληση γάλακτος. «Δεν υποκύπτω σε πολιτικούς εκβιασμούς, δεν συμβάλλω στην καταστροφή κοινωνικών ομάδων και δεν νομοθετώ με εντολή της τρόικας», είχε δηλώσει τότε ο Νικήτας Κακλαμάνης.
Από τις πλέον πρόσφατες διαγραφές της Ν.Δ. είναι αυτή της Κατερίνας Παπακώστα, η οποία τέθηκε εκτος Κ.Ο., στις 26 Οκτωβρίου του 2017 τυπικά λόγω προειδοποιήσεων σχετικά με δηλώσεις αντίθετες με την γραμμή του κόμματος, αλλά στην ουσία λόγω της έντονης κόντρας της με τον αντιπρόεδρο του κόμματος, Άδωνι Γεωργιάδη.
Στις μέρες μας, τρεις Βουλευτές που αναδείχθηκαν από αυτόν τον χώρο και είχαν αποχωρήσει, οι Άδωνις Γεωργιάδης, Μάκης Βορίδης και Αθανάσιος Πλεύρης έχουν επιστρέψει στους κόλπους της Ν.Δ..
Μία χαρακτηριστική περίπτωση του ΣΥΝΑΣΠΙΣΜΟΥ αλλά και Βουλευτής με συνεχείς πολιτικές «μεταπηδήσεις» είναι η Μαρία Δαμανάκη. Εκλέγονταν βουλευτής με τον Συνασπισμό από το 1989, έως το 2000. Από την βουλευτική της έδρα και τον Συνασπισμό παραιτήθηκε το 2003 και εντάχθηκε στο ΠΑΣΟΚ με το οποίο εκλέχθηκε βουλευτής το 2004, το 2007 και το 2009. Η αιτία των μεταβάσεων που επικαλέστηκε ήταν σε όλες τις περιπτώσεις η πολιτική διαφωνία.
Είτε παλαιότερα με το ΚΚΕ για τη μετωπική πολιτική του (θυμίζουμε ότι είχε εκλεγεί για πρώτη φορά με το ΚΚΕ σε ηλικία 25 χρόνων ως «Φωνή του Πολυτεχνείου» και συνέχισε από το 1977 έως το 1985), είτε με τον Συνασπισμό για την αμυντική σχέση του με το ΠΑΣΟΚ, καθώς η Μαρία Δαμανάκη τάσσονταν υπέρ της συνεργασίας των χώρων.
Μόλις μία διαγραφή αυτή του Στάθη Παναγούλη τον Νοέμβριο του 2015 καταγράφεται στον ΣΥΡΙΖΑ. Είναι, όμως, πολλές οι αποχωρήσεις, καθώς είναι η χρονιά που συμβαίνουν τεκτονικές αλλαγές και στον ΣΥΡΙΖΑ αφού αποχωρεί ένα μεγάλο μέρος της κοινοβουλευτικής του ομάδας μετά τη συμφωνία του Αυγούστου του 2015 (3ο Μνημόνιο) αλλά και τη συγκυβέρνηση με τους Ανεξάρτητους Έλληνες.
Οι Βουλευτές αυτοί είτε εντάσσονται στη Λαϊκή Ενότητα (ΛΑΕ), είτε ιδιωτεύουν. Ανάμεσά τους και η πρώην πρόεδρος του Κοινοβουλίου Ζωή Κωνσταντοπούλου που ίδρυσε τον δικό της πολιτικό φορέα την Πλεύση Ελευθερίας, ο Γαβριήλ Σακελλαρίδης (Νοέμβριος 2015) που παραιτήθηκε αλλά και η Βασιλική Κατριβάνου (Μάιος 2016) με ταυτόχρονη παράδοση των βουλευτικών εδρών τους στον ΣΥΡΙΖΑ λόγω διαφωνιών με το κόμμα τους.
Εντυπωσιακό το ΚΚΕ στη διατήρηση της σύνθεσης της κοινοβουλευτικής του ομάδας, όπου οι μόνες παραιτήσεις που μετρά αφορούσαν σε προσωπικούς λόγους Βουλευτών και, μετά την κρίση, παραμένει αναλλοίωτη η Κ.Ο. χωρίς καμία ανεξαρτητοποίηση ή μετακίνηση.
ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ
Το 2015 διαγράφεται ο Νίκος Νικολόπουλος που είναι ανεξάρτητος βουλευτής λόγω καταψήφισης πολυνομοσχεδίου με προαπαιτούμενα. Επίσης τον Ιούλιο του 2015 διαγράφεται από το κόμμα και την Κοινοβουλευτική Ομάδα ο Κώστας Δαμαβολίτης γιατί τάχθηκε υπέρ του «ΝΑΙ» στο δημοψήφισμα της 5ης Ιουλίου.
Τον Ιούνιο 2018, ο Πρόεδρος των Ανεξάρτητων Ελλήνων, Πάνος Καμμένος, αποφάσισε, να διαγράψει τον Δημήτρη Καμμένο έπειτα από την θετική ψήφο που έδωσε ο τελευταίος κατά την ψήφιση της πρότασης δυσπιστίας της Ν.Δ. κατά της κυβέρνησης. Λίγο αργότερα τον ίδιο μήνα, ο Γιώργος Λαζαρίδης γνωστοποίησε την παραίτησή του από την κοινοβουλευτική ομάδα των ΑΝΕΛ, εξαιτίας της Συμφωνίας των Πρεσπών για το νέο όνομα της πΓΔΜ.
ΤΟ ΠΟΤΑΜΙ / ΔΗΜΑΡ
Το 2017 ο Ιάσων Φωτήλας, μετά τη δημοσιοποίηση με δηλώσεις του ότι επιθυμεί να μεταβεί στη Νέα Δημοκρατία, μεταγράφηκε στο κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης.
Λίγο αργότερα τον ακολούθησε και ο Ιλχάν Αχμέτ του οποίο το κοινοβουλευτικό οδοιπορικό είναι πλούσιο σε στάσεις: Ο δικηγόρος στο επάγγελμα Ιλχάν Αχμέτ είχε διατελέσει βουλευτής Ροδόπης στο παρελθόν, κατά την περίοδο 2004-2007, με τη Ν.Δ., ενώ εξελέγη και πάλι στις εκλογές Σεπτεμβρίου 2015 με το Ποτάμι, μετά από ένα ατυχές πέρασμα από τη ΔΗΜΑΡ. Και ενώ όλοι περίμεναν ότι ο βουλευτής της μειονότητας θα επέστρεφε στη Ν.Δ., απ’ όπου ξεκίνησε, ο Ιλχάν Αχμέτ βρέθηκε το 2017 στη Χαριλάου Τρικούπη και τη Δημοκρατική Συμπαράταξη.
Τέλος, η Κατερίνα Μάρκου αποτελεί ίσως ένα ακόμη κραυγαλέο παράδειγμα στις μετά κρίσης μετακινήσεις: εκλέχθηκε Βουλεύτρια στη Θεσσαλονίκη για πρώτη φορά το 2012 με τη Δημοκρατική Αριστερά. Από εκεί έφυγε για να ενταχθεί στο Ποτάμι με το οποίο εκλέχθηκε και στις δύο αναμετρήσεις του 2015. Φέτος, τον Φεβρουάριο 2018, δήλωσε ότι αποχωρεί αρχικά και στη συνέχεια εντάχθηκε στην κοινοβουλευτική ομάδα της Νέας Δημοκρατίας.
ΕΝΩΣΗ ΚΕΝΤΡΩΩΝ
Αρκετές απώλειες μέτρησε και η Ένωση Κεντρώων του Βασίλη Λεβέντη: στις 15 Ιανουαρίου 2018, μετά τη στήριξη που παρείχε στην κυβέρνηση με την θετική της ψήφο κατά την ψηφοφορία των προαπαιτούμενων για το κλείσιμο της τρίτης αξιολόγησης, η Θεοδώρα Μεγαλοοικονόμου, προερχόμενη από την Ένωση Κεντρώων, ανακοίνωσε την προσχώρησή της στον ΣΥΡΙΖΑ. Τον Ιανουάριο του 2018 ο Γιώργος Καρράς προσχώρησε στη ΔΗΣΥ προκειμένου «από κοινού να δημιουργήσουμε τον προοδευτικό φορέα που έχει ανάγκη η χώρα για μία εποικοδομητική πολιτική». Τελευταία και πιο πρόσφατη ήταν η μετακίνηση του Βουλευτή Γιώργου Κατσιαντώνη, μέχρι πρότινος ανεξάρτητου, προερχόμενου από την Ένωση Κεντρώων, όταν τον Ιούλιο του 2018 ανακοίνωσε με επιστολή του την προσχώρησή του στη Ν.Δ. καταδεικνύοντας την ανάγκη «όλες οι κεντρώες, προοδευτικές και μεταρρυθμιστικές δυνάμεις, αλλά και όλοι οι πολίτες που ανήκουν στον χώρο αυτό» να συσπειρωθούν γύρω από τον Κυριάκο Μητσοτάκη
ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΗ ΣΥΜΠΑΡΑΤΑΞΗ
Η Δημοκρατική Συμπαράταξη, με πρόεδρο την Φώφη Γεννηματά, δεν μετρά απώλειες αλλά προσθήκες (με την έννοια των μεταγραφών): έτσι τον Μάρτιο του 2017, ο Κώστας Μπαργιώτας προσχώρησε στη ΔΗΣΥ η οποία θα οδηγήσει, όπως είπε, «στην ενοποίηση όλων των δυνάμεων της δημοκρατικής παράταξης». Τον Ιανουάριο του 2018 ο Γιώργος Καρράς προσχώρησε στη ΔΗΣΥ προκειμένου «από κοινού να δημιουργήσουμε τον προοδευτικό φορέα που έχει ανάγκη η χώρα για μία εποικοδομητική πολιτική».
ΧΡΥΣΗ ΑΥΓΗ
Αποχωρήσεις υπήρξαν και στην Χρυσή Αυγή, αφού οι Δημήτρης Κουκούτσης και Νίκος Μίχος ανεξαρτητοποιήθηκαν τον Μάρτιο και τον Σεπτέμβριο του 2017 αντίστοιχα, αφήνοντας αιχμές για την ηγεσία του κόμματος. Μια απώλεια ακόμη μέτρησε η Χρυσή Αυγή με τη διαγραφή-ανθρωποθυσία του Κώστα Μπαρμπαρούση, τον Ιούνιο του 2018, σε συνέχεια ομιλίας του στη Βουλή για το Σκοπιανό, όπου ανέφερε πως «οι Ένοπλες Δυνάμεις πρέπει να σταθούν στο ύψος τους, να συλλάβουν τον Τσίπρα, τον Καμμένο και τον Παυλόπουλο» και φώναξε «τα κεφάλια σας στις Πρέσπες!».
ΜΠΟΡΕΙΤΕ ΝΑ ΔΕΙΤΕ ΤΟ ΣΧΕΤΙΚΟ VOULIGRAPHIC ΕΔΩ
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΙΚΑ
Δεν θα ήταν υπερβολή να πει κανείς ότι το κοινοβουλευτικό «προσωπικό» της χώρας όπως και συνολικά το πολιτικό της σύστημα χαρακτηρίζεται από έντονη ρευστότητα. Πολλές μπορούν να αποτιμηθούν ως αιτίες.
Ανάμεσά τους ο έντονα προσωποπαγής χαρακτήρας των μεγάλων πολιτικών κομμάτων και οι υπερεξουσίες των αρχηγών έτσι ώστε οι αλλαγές να δημιουργούν δομικές αναταράξεις.
Η ύπαρξη αντιφάσεων ως προς τα μεγέθη των εκλογικών περιφερειών, δηλαδή μεγάλες περιφέρειες με Βουλευτές/ριες που ασκούν έντονη προσωπική πολιτική και συχνά διαφοροποιούνται από τα κόμματα ή πολύ μικρές περιφέρειες που δημιουργούν εξαρτήσεις από τοπικά συμφέροντα και οικογενειακές δυναστείες.
Για τα χρόνια της οικονομικής κρίσης η πολυδιάσπαση των παραδοσιακών πολιτικών κομμάτων που δημιούργησαν μικρότερους όμορους πολιτικούς χώρους αλλά και οι συνεχείς αλλαγές των «πολιτικών οριοθετήσεων» λόγω της ευρωπαϊκής κατεύθυνσης της χώρας.
Το μόνο, βέβαιο, είναι ότι η μεταπολιτευτική ιστορία της χώρας διακρίνεται από μία τάση αλλοίωσης της σύνθεσης της Βουλής- η οποία σχεδόν διπλασιάστηκε την περίοδο της κρίσης- και εγείρει σημαντικά ερωτήματα για το παρόν και το μέλλον της αντιπροσωπευτικής μας Δημοκρατίας.
