Η Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ κατέληξε σε συμφωνία για ένα πρωτοποριακό παγκόσμιο πλαίσιο που θα καλύπτει καλύτερα τις ανάγκες των αναγκαστικά εκτοπισμένων και των κοινοτήτων υποδοχής τους.
Με μια ιστορική απόφαση, τα κράτη μέλη της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ συμφώνησαν σε ένα νέο διεθνές πλαίσιο – γνωστό ως Παγκόσμιο Σύμφωνο για τους Πρόσφυγες – που θα αλλάξει τον τρόπο που ο κόσμος αποκρίνεται στον μαζικό εκτοπισμό και τις προσφυγικές κρίσεις, προς όφελος και των προσφύγων και των κοινοτήτων που τους υποδέχονται.
«Καμία χώρα δεν πρέπει να μένει μόνη της στο να ανταποκριθεί σε μια τεράστια προσφυγική ροή», είπε ο Ύπατος Αρμοστής του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες Filippo Grandi. «Οι προσφυγικές κρίσεις απαιτούν παγκόσμια κατανομή της ευθύνης και το Σύμφωνο εκφράζει με τρόπο ισχυρό το πώς να συνεργαζόμαστε στον σημερινό διασπασμένο κόσμο».
Το Παγκόσμιο Σύμφωνο για τους Πρόσφυγες συμφωνήθηκε στο πλαίσιο του ετήσιου ψηφίσματος της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες (Υ.Α.) για το 2018. Βασίζεται στο υπάρχον διεθνές νομικό σύστημα για τους πρόσφυγες, κυρίως στην Σύμβαση του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες του 1951, καθώς και στο δίκαιο των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και το ανθρωπιστικό δίκαιο. Πρόκειται για ένα μη δεσμευτικό επιχειρησιακό εργαλείο που θα ενισχύσει τη συνεργασία μεταξύ των κρατών.
Μετά από δύο χρόνια εντατικών διαβουλεύσεων υπό τον συντονισμό της Υ.Α. μαζί με κράτη μέλη, διεθνείς οργανισμούς, πρόσφυγες, την κοινωνία των πολιτών, τον ιδιωτικό επιχειρηματικό τομέα και εμπειρογνώμονες, η νέα αυτή παγκόσμια συμφωνία θα παρέχει πιο δυναμική στήριξη στις χώρες όπου ζουν οι περισσότεροι πρόσφυγες. Επίσης, θα ενδυναμώσει την κατανομή της ευθύνης για την παροχή βοήθειας σε όσους αναγκάζονται να τραπούν σε φυγή λόγω συρράξεων ή διώξεων.
«Το Σύμφωνο μετατρέπει την ιδέα του διαμερισμού της ευθύνης σε συγκεκριμένα, πρακτικά μέτρα, προκειμένου να διασφαλιστεί ότι οι πρόσφυγες δε θα είναι έρμαιο των απρόβλεπτων πολιτικών», πρόσθεσε ο κ. Grandi. «Αναγνωρίζει επιτέλους, ότι οι χώρες που υποδέχονται μεγάλους αριθμούς προσφύγων, τιμούν τις ανθρώπινες αξίες που όλοι μοιραζόμαστε και καθορίζει τους τρόπους με τους οποίους ο υπόλοιπος κόσμος μπορεί να βοηθήσει για να κατανεμηθεί το βάρος».
Η συμφωνία αυτή πραγματοποιείται σε μια περίοδο όπου υπάρχει επείγουσα ανάγκη ανταπόκρισης σε έναν αριθμό ρεκόρ εκτοπισμένου πληθυσμού – πάνω από 68,5 εκατομμύρια άνθρωποι έχουν αναγκαστεί να τραπούν σε φυγή παγκοσμίως, συμπεριλαμβανομένων περισσότερων από 25,4 εκατομμυρίων ανθρώπων που έχουν διασχίσει σύνορα και έχουν γίνει πρόσφυγες.
Εννέα στους δέκα πρόσφυγες ζουν σε αναπτυσσόμενες χώρες, όπου η παροχή βασικών υπηρεσιών, όπως η υγεία ή η εκπαίδευση, είναι ιδιαίτερα περιορισμένη. Το Σύμφωνο στοχεύει στην αντιμετώπιση του ζητήματος αυτού προβλέποντας μεγαλύτερη επένδυση – και από τις κυβερνήσεις και από τον ιδιωτικό τομέα – για την περαιτέρω ενίσχυση των υποδομών και την παροχή υπηρεσιών προς όφελος και των προσφύγων και των κοινοτήτων υποδοχής. Επίσης, καλεί για την υιοθέτηση πολιτικών και μέτρων που θα δώσουν τη δυνατότητα στους πρόσφυγες να έχουν πρόσβαση στην εκπαίδευση και να παραμένουν παραγωγικοί όσο θα βρίσκονται στην εξορία. Το Σύμφωνο αποσκοπεί επίσης στην αντιμετώπιση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων που έχει η υποδοχή προσφυγικών πληθυσμών, ενώ περιλαμβάνει την προώθηση της χρήσης εναλλακτικών πηγών ενέργειας.
Επιπλέον, η συμφωνία στοχεύει σε περισσότερες ευκαιρίες για επανεγκατάσταση – όπως μέσω της οικογενειακής επανένωσης, φοιτητικών υποτροφιών, ή θεωρήσεων εισόδου (βίζα) για ανθρωπιστικούς λόγους – ούτως ώστε οι πρόσφυγες να μπορούν να ταξιδεύουν με ασφάλεια. Υπογραμμίζει επίσης ότι η εθελούσια επιστροφή των προσφύγων σε συνθήκες ασφάλειας και αξιοπρέπειας παραμένει η προτιμώμενη λύση για την πλειοψηφία των προσφυγικών καταστάσεων.
Η νέα συμφωνία θα παρακολουθεί τη σχετική πρόοδο με τη δημιουργία κατάλληλων εργαλείων, μεταξύ άλλων μέσω ενός Παγκόσμιου Προσφυγικού Φόρουμ κάθε τέσσερα χρόνια, στο οποίο οι κυβερνήσεις θα δίνουν αναφορά και θα δεσμεύονται για μια σειρά από μέτρα – που αφορούν στη χρηματοδότηση, τις πολιτικές, τις νομοθετικές αλλαγές, τις ποσοστώσεις επανεγκατάστασης, κ.α.
Η υιοθέτηση του Συμφώνου για τους Πρόσφυγες από τη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ πραγματοποιείται μερικές μέρες μετά την υιοθέτηση ενός ξεχωριστού Παγκόσμιου Συμφώνου για την Ασφαλή, Ομαλή και Τακτική Μετανάστευση στο πλαίσιο μιας διακυβερνητικής διάσκεψης στο Μαρακές, το οποίο θα παρουσιαστεί στην Γενική Συνέλευση αργότερα μέσα στην εβδομάδα.
