Φωτό από την παρουσίαση του βιβλίου Ναξιώτικα Μονοπάτια της Ναξιώτισσας συγγραφέως Σοφίας Μελά στην ΠΕΜΕΝ στον Πειραιά Τετάρτη 23 Μαΐου 2018. Τρεις νησιώτες μουσικοί επί σκηνής: Αριστερά ο Ναξιώτης Βαγγέλης Κονιτόπουλος (Λαούτο), δίπλα ο Ικαριώτης Στέφανος Γεωργιάδης (Κιθάρα) και πίσω ο Ζακυνθινός Ανδρέας Δρογγίτης (Φυσαρμόνικα).
ΣΤΟ 3° ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΑΛΙΜΟΥ (πρώην αθλητικό, Κουμουνδούρου 19)
ΜΟΥΣΙΚΟ ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΣΤΟΝ ΜΑΡΚΟ ΒΑΜΒΑΚΑΡΗ
ΚΑΙ ΣΤΗΝ «ΚΑΡΜΕΝ» ΤΩΝ ΡΕΜΠΕΤΩΝ
Αυτή την Πέμπτη 7 Ιουνίου και ώρα 7.30 μ.μ. κατά την διάρκεια των πολιτιστικών εκδηλώσεων ενός σχολείου (από τα ανοιχτά στην κοινωνία όπως το εν λόγω) ο Ικάριος παιδαγωγός – μουσικοσυνθέτης Στέφανος Γεωργιάδης παρουσιάζει ανάμεσα σε άλλα ρεμπέτικα κι ένα σπάνιο ρεμπέτικο έργο την «ΚΑΡΜΕΝ» των ρεμπετών, μια τριλογία δηλαδή απ’ τα εξής ρεμπέτικα τραγούδια: 1. Ο Αντώνης ο Βαρκάρης, 2. Τηλεγράφημα στην Κάρμεν, 3. Ηρθε η Κάρμεν στην Αθήνα.
Τα τραγούδια αυτά γράφτηκαν το 1939 αμέσως μετά την προβολή της ισπανικής ταινίας «Carmen la de Triana» που καταγοήτευσε τότε τους Αθηναίους και στάθηκε αφορμή για μια απάντηση από πλευράς ρεμπετών οι οποίοι έγραψαν τα εν λόγω 3 τραγούδια προβάλλοντας μια δική τους Κάρμεν, σκωπτική και γενικά εντελώς διαφορετική απ’ την Ισπανική.
Πως ακριβώς έχουν τα πράγματα αξίζει να δούμε μέσω του προγράμματος που τυπώθηκε στο 3° Γυμνάσιο Αλίμου και φέρει την υπογραφή του Ικάριου Μουσικοσυνθέτη Στέφανου Γεωργιάδη:
Η ΚΑΡΜΕΝ ΤΩΝ ΡΕΜΠΕΤΩΝ:
Η «Κάρμεν» του Γάλλου συνθέτη Ζορζ Μπιζέ (1838-1875) απ’ τα δημοφιλέστερα σήμερα έργα του παγκόσμιου λυρικού Θεάτρου είχε κατά την πρεμιέρα της ( Μάρτιος 1875 ) αποτυχία και αντιμετωπίστηκε (αδίκως τότε) ως έργο για γούστα φτηνά. Τρεις μήνες μετά την πρεμιέρα ο Μπιζέ πέθανε από καρδιακή προσβολή κι έτσι δεν πρόλαβε να δει την λαμπρή – επιτυχημένη πορεία που γνώρισε το έργο του στα χρόνια που ακολούθησαν. Η Κάρμεν από τότε ενέπνευσε διάφορες μορφές τέχνης, ανάμεσα τους φυσικά και τον κινηματογράφο. Στα 1939 έρχεται για να
καταγοητεύσει το Αθηναϊκό κοινό η ταινία του Ισπανού σκηνοθέτη Φλοριάν Ρέι «Carmen la de Triana». Την Κάρμεν υποδυόταν το είδωλο της εποχής εκείνης (δυο απ’ τους θαυμαστές της ο Χίτλερ και ο Μουσολίνι) η όμορφη Αργεντινο-Ισπανίδα ηθοποιός και τραγουδίστρια – σύζυγος του σκηνοθέτη Ιμπέριο Αρτζεντίνα. Μετά την προβολή της ταινίας άρχισε να γίνεται στην Αθήνα της μόδας κάθε τι σχετικό με Ισπανία πχ οι ταύροι, οι ταυρομάχοι, η ισπανική μουσική αλλά κι αυτό ακόμα το όνομα της Κάρμεν που δέσποζε ακόμα και ως ταμπέλα καφενείων, χοροδιδασκαλείων κλπ.
Έτσι η Κάρμεν άρχισε να γίνεται μέρος της καθημερινής ζωής μιας Αθήνας που έμοιαζε να χάνει το χρώμα της, την κουλτούρα της, τις αλήθειες της, πνιγμένη σε εισαγόμενες ισπανικές ερωτοσαπουνάδες έτσι τουλάχιστον το αντιλήφθηκαν οι ρεμπέτες εκείνης της εποχής . Γι αυτό και απάντησαν στην εισαγόμενη Κάρμεν με μια δική τους Κάρμεν Πειραιώτικη, σκωπτική, σουρεαλιστική, με μηνύματα που αντέχουν και στη εποχή μας καθώς πάλι χάνουμε τους εαυτούς μας γοητευμένοι από τις «σαπουνάδες» και τους «ταύρους των καιρών.» …
Η Κάρμεν των ρεμπετών είναι μια τριλογία τραγουδιών που παρουσιάστηκαν αμέσως μετά την προβολή της Ισπανικής Κάρμεν και πάντα στο ίδιο έτος με αυτήν (1939 ). Πρόκειται για τα
εξής σπάνια σήμερα τραγούδια :1) Ο Αντώνης ο Βαρκάρης 2) Τηλεγράφημα στην Κάρμεν 3) Ήλθε η Κάρμεν στην Αθήνα.
Ήδη πέντε χρόνια πριν την εισαγόμενη στην Αθήνα Κάρμεν απ’ το 1934 δηλαδή, είχε δημιουργηθεί στον Πειραιά η πρώτη των ρεμπετών κομπανία, από 4 χαρισματικούς ρεμπέτες :
( Στράτος Παγιουμτζής, Ανέστης Δελιάς, Γιώργος Μπάτης, Μάρκος Βαμβακάρης). Ήταν μια κομπανία που έμελλε να γίνει θρύλος μένοντας γνωστή στη ιστορία με την ονομασία: «Τετράς η ξακουστή του Πειραιώς».
Μέλη της εν λόγω κομπανίας και κάποιοι άλλοι (στιχουργοί- παραγωγοί κλπ όπως Περιστέρης και Μάτσας) σήκωσαν στις πλάτεςτους το βάρος της Κάρμεν των ρεμπετών, με άλλα λόγια
το βάρος της … Αντικάρμεν , που οι Ισπανοί την πήγαν μέχρι και στα δικαστήρια, ζητώντας ποινές και μεγάλα χρηματικά ποσά, κατηγορώντας την ότι τους αντιγράφει. Τελικά όμως η Κάρμεν των ρεμπετών αθωώθηκε διότι το ύφος της ήταν εντελώς διαφορετικό (απ’ το ερωτικό της… μηνύτριας Ισπανικής Κάρμεν) ήταν ύφος κυρίως σκωπτικό, με τον λιτό, καίριο, ελεύθερο τρόπο που οι ρεμπέτες ήξεραν να γράφουν .
Στα τραγούδια μάλιστα της τριλογίας οι ρεμπέτες πέτυχαν να μετουσιώσουν με τρόπο σουρεαλιστικό τη κάθε στερεοτυπία του ισπανικού ύφους που ήταν τότε της μόδας, είτε επρόκειτο για στίχο είτε για μελωδία, είτε για ρυθμό, είτε ακόμα και για μουσικά όργανα (διότι οι ρεμπέτες χρησιμοποιούσαν μπαγλαμά, κιθάρα, μπουζούκι). Ένα χρόνο μετά την εισαγωγή της Ισπανικής Κάρμεν στην ΑΘήνα ( και την απάντηση των ρεμπετών με την δική τους Κάρμεν ) ξεσπά η φασιστική επίθεση του Μουσολίνι κατά της Ελλάδας . Και τότε ιδού μια ακόμα σουρεαλιστική μεταμόρφωση , ο ρυθμός και η μελωδία του Αντώνη του Βαρκάρη επιστρατεύονται, ντύνονται στο χακί με νέους σκωπτικούς στίχους, αυτή τη φορά κατά του Μουσολίνι! Του χρόνου (πρώτα ο θεός) στη γιορτή της 28ης Οκτωβρίου θα θυμηθούμε να τραγουδήσουμε το εν λόγω αξιόλογο όσο και σπάνιο (όπως εξ’ άλλου και τα τραγούδια της τριλογίας) τραγούδι…
Στη αποψινή συναυλία μας θα παρουσιάσουμε 6 συνολικά ρεμπέτικα τραγούδια (γραμμένα όλα στο ύφος της Α’ Πειραιώτικης σχολής των ρεμπετών ) στα οποία δεσπόζει πάντα η μορφή του Μάρκου Βαμβακάρη είτε ως ερμηνευτής είτε ως στιχουργός και συνθέτης . Τα 6 τραγούδια που θα παρουσιάσουμε είναι τα εξής:
Αυτά της τριλογίας : 1) Ο Αντώνης ο Βαρκάρης 2) Τηλεγράφημα στην Κάρμεν 3) Ήλθε η Κάρμεν στην Αθήνα.
Και τρία ακόμα εξ ίσου ιστορικά : 1) Μαύρα μάτια 2) Τα ματόκλαδα σου λάμπουν 3) Τα ζηλιάρικα σου μάτια.
Και κάτι τελευταίο: Επειδή της μουσικής ο χρόνος υπάρχει για να γεννά χρόνο κι όχι για να… σκοτώνει χρόνο και άρα επειδή δεν βρισκόμαστε εδώ απλώς για να… βρισκόμαστε, έχουμε να πούμε
ότι : Η μεικτή σύνθεση της μαθητικής κομπανίας που παρουσιάζεται απόψε σε τούτο το σχολείο -σύμβολο (κομπανία από μαθητές τριών σχολείων + παιδαγωγούς καθηγητές+ γονείς) αποτελεί συνέχεια του μηνύματος που έστειλε η ταπεινή αυθόρμητη και ιστορική εκείνη πειραιώτικη Κάρμεν των ρεμπετών, απέναντι στην υστερόβουλη και «αδαμάντινη» Κάρμεν της γραφειοκρατίας και των δικαστηρίων!
Ο καθηγητής μουσικής: Στέφανος Εμμ. Γεωργιάδης.
