Η αγροδιατροφή και ο τουρισμός αποτελούν αναμφισβήτητα τους δύο βασικότερους παραγωγικούς κλάδους των ελληνικών νησιών. Ειδικά στο Β.Αιγαίο η αγροδιατροφή (δηλαδή ο συνδυασμός της αγροτικής παραγωγής και του κλάδου τροφίμων και ποτών) με μια σειρά σημαντικών προϊόντων όπως το λάδι, το κρασί, το τυρί, το κρέας, τη μαστίχα, το ούζο ,το μέλι, τα φρούτα-μαρμελάδες, τα αρωματικά φυτά, τα αλίπαστα κλπ, έχει τζίρο μεγαλύτερο από αυτόν του τουρισμού.
Η σύνδεση αυτών των δύο κλάδων είναι καθοριστική και για το σύνολο της εθνικής οικονομίας όταν γνωρίζουμε ότι τα προϊόντα που χρησιμοποιεί ο τουρισμός ως πρώτες ύλες είναι μόλις κατά 20% ελληνικά και κατά 80% εισαγόμενα , κάτω από τη πίεση των χαμηλών τιμών που επιβάλουν οι διακινητές τουριστών (tour-operatorsκαι ηλεκτρονικές πλατφόρμες) , «ισοπεδώνοντας» το τουριστικό προϊόν. Στην Ιταλία τα ποσοστά είναι 70% και 30% αντίστοιχα. Έτσι ο τουρισμός στην Ιταλία δίνει προστιθέμενη αξία στα αγροτικά προϊόντα (δηλαδή υψηλότερες αμοιβές σε όσους εργάζονται στη παρασκευή τους), ενώ ταυτόχρονα διαφοροποιεί το προϊόν, δίνοντας του την ταυτότητα του τόπου, αλλά και ποιότητα
Ειδικά στο Β.Αιγαίο όπου ο τουρισμός είναι σε διαρκή κρίση από το 1999 όπως δείχνουν οι αριθμοί των αφίξεων την ίδια στιγμή που στους άλλους ελληνικούς προορισμούς έχουν διπλασιαστεί (το 2014 ήρθαν λιγότεροι τουρίστες με πτήσεις charter από ότι το 1999) αλλά και της ημερήσιας δαπάνης ,η επιμονή στο ίδιο μοντέλο τουρισμού είναι απλά αδιέξοδη.
Κατά συνέπεια η πρωτοβουλία του Αντιπεριφερειάρχη Σάμου να εισηγηθεί την οργάνωση 2 δράσεων στις 10-12 Αυγούστου, η μία με θέμα «Ο Τουρισμός συναντά την τοπική παραγωγή»και η άλλη με θέμα «Samosbreakfast, δημιουργία- παρουσίαση και καθιέρωση του σαμιακού πρωινού» θα μπορούσε να θεωρηθεί ότι βρίσκεται στη σωστή κατεύθυνση αν:
- οι δράσεις αυτές είχαν ως στόχο αυτό που περιγράφει η εισηγητική έκθεση. Όταν στοχεύεις στη διάχυση του «Σαμιακού Πρωινού» είναι σωστότερο οι δράσεις να γίνονται εκτός τουριστικής σαιζόν, προκειμένου ιδιοκτήτες και μάγειροι να είναι διαθέσιμοι να ενημερωθούν και να «εκπαιδευτούν» στο «σαμιώτικο πρωινό» . Πόσοι θα είναι παρόντες και πως θα πεισθούν για να ανεβάσουν τις τιμές ώστε να «χωράει» το Σαμιακό πρωινό; Έχει αποτυπωθεί από πριν πόσες μονάδες της Σάμου ήδη έχουν ενταχθεί στο πρόγραμμα «Ελληνικού Πρωινού» και ποιες είναι οι αιτίες που οι υπόλοιπες δεν το έχουν κάνει;
- οι δράσεις αυτές εντάσσονταν σε έναν μακροχρόνιο περιφερειακό τουριστικό σχεδιασμό με πολύπλευρες δράσεις όλο το χρόνο και όχι μια μεμονωμένη εκδήλωση, λαμβάνοντας υπόψη την εμπειρία του Ξενοδοχειακού Επιμελητηρίου που εδώ και χρόνια προωθεί αυτή τη δράση. Αυτό θα σήμαινε τη δραστηριοποίηση της Αγροδιατροφικής Σύμπραξης (που έχει μπει σε βαθειά κατάψυξη) ή έστω της απολύτως αρμόδιας Περιφερειακής Επιτροπής Τουριστικών Θεμάτων και Θεμάτων Αγροδιατροφής που και αυτή συνεδριάζει μόνο για τυπικούς λόγους.
- Οι δράσεις αυτές συνδέονταν με αντίστοιχες δράσεις στα άλλα νησιά του Β.Αιγαίου -ανεξάρτητα με το αν χρηματοδοτούνται από τη Περιφέρεια – σε ένα μεσοπρόθεσμο σχέδιο για την ανάδειξη και προβολή της Περιφέρειας ως γαστρονομικού προορισμού ,δίνοντας έμφαση στη τοπική προέλευση των προϊόντων και αξιοποιώντας την επιτυχημένη δράση του Επιμελητηρίου Κυκλάδων «AegeanCuisine» .Δυστυχώς αυτό δεν βρίσκει πρόσφορο έδαφος στο Β.Αιγαίο, αφού χρειάζεται συστηματική δουλειά και συνεργασίες.
- Οι δράσεις αυτές εντάσσονταν σε ένα σχέδιο τουριστικής ανάπτυξης, με σεβασμό στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά κάθε νησιού, σε συνδυασμό με άλλες δράσεις που έχουν υλοποιηθεί ή προτείνεται να υλοποιηθούν -όπως η δημιουργία μιας μεγάλης πεζοπορικής διαδρομής στη Χίο- αλλά και της συνδυαστικής ανάδειξης άλλων πόρων όπως οι ιαματικές πηγές με στόχο ανάδειξης των νησιών του Β.Αιγαίου ως προορισμών ευεξίας και ευζωίας. Δεν είναι τυχαίο ότι η ολοκληρωμένη πρόταση τουριστικής ανάπτυξης που καταθέσαμε για συζήτηση στη Επιτροπή μετά από θετική γνώμη της Περιφερειακής Επιτροπής Διαβούλευσης δεν έχει συζητηθεί ακόμη.
Η Περιφερειακή Αρχή με τις πράξεις της όπως καταγράφονται τόσο από τις δαπάνες του τακτικού προϋπολογισμού, όπου χρηματοδοτείται η όποια τοπική εκδήλωση έχει προκύψει, όσο και από τα έργα του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων έχει δείξει σταθερή προτίμηση στο «χάϊδεμα των αυτιών» της εκλογικής της πελατείας και σε εργολαβίες κάθε είδους και ποσού, αδιαφορώντας παντελώς σε ότι αφορά τη παραγωγική ανασυγκρότηση. Έχει δείξει απροκάλυπτα τη προτίμηση της σε «εκθέσεις», «γιορτές» και «πανηγύρια» πελατειακής σημασίας και όχι στον όποιο σχεδιασμό.
Έχουμε επαναλάβει ότι η Περιφέρεια Βορείου Αιγαίου έχει διαχρονικά την πιο ασθενή παραγωγική βάση από όλες τις Περιφέρειες της χώρας και ότι αυτό θα ανατραπεί μέσα από συστηματική προσπάθεια που θα ακολουθεί συγκεκριμένο σχεδιασμό και συμμετοχή όλων των εμπλεκόμενων. Με συγκριτικά πλεονεκτήματα τη φύση, τον πολιτισμό, την ιστορία και τη παραγωγική παράδοση των νησιών και με αιχμή του παραγωγικού δόρατος την αγροδιατροφή και τον τουρισμό, απαιτείται σχέδιο που να αξιοποιεί και να ενδυναμώνει τους πόρους αυτούς. Το μέλλον στο Β.Αιγαίο περνά υποχρεωτικά από την οργανική σύνδεση τους.
Η Περιφέρεια δεν μπορεί να υποκαταστήσει τους ιδιωτικούς φορείς στη παραγωγή αγαθών και υπηρεσιών, αλλά οφείλει να δημιουργήσει το πλαίσιο στήριξης των μικρών και πολύ μικρών επιχειρήσεων των νησιών μας μέσα από συνεχή και στοχευμένη ενημέρωση και εκπαίδευση επιχειρηματιών και εργαζόμενων, αλλά και ενεργοποίηση χρηματοδοτικών πόρων με κριτήρια τη καινοτομία και τη ποιότητα των παραγόμενων αγαθών και υπηρεσιών. Ταυτόχρονα οφείλει να αξιοποιεί τους δημόσιους πόρους (πχ. φυσικά και πολιτιστικά μνημεία), φροντίζοντας παράλληλα για την ενδυνάμωση της εικόνας των νησιών στο εσωτερικό, αλλά κυρίως στο εξωτερικό. Δράσεις που θα ανατρέψουν τη χαμηλή αναγνωρισιμότητα των νησιών της Περιφέρειας με στόχο την αύξηση της επισκεψιμότητας όλο το χρόνο, αύξηση της τουριστικής δαπάνης, αύξηση εισοδημάτων και απασχόλησης, διάχυση των ωφελειών στη τοπική οικονομία και κοινωνία. Όμως τα παραπάνω δεν επιτυγχάνονται με «επικοινωνιακές φωτοβολίδες» και απ’ ευθείας αναθέσεις.
Οι νόμοι της αυτοδιοίκησης (Καλλικράτης και Κλεισθένης) δίνουν στη Περιφέρεια τον κύριο ρόλο για τον αναπτυξιακό σχεδιασμό και τον συντονισμό μεταξύ των φορέων κεντρικών και περιφερειακών μέσα από τη διαχείριση του ΕΣΠΑ, με το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων (ΠΔΕ), με την δυνατότητα εμπλοκής στα προγράμματα διαπεριφερειακής συνεργασίας. Η δημόσια εικόνα που παρουσιάζει η Περιφέρεια προς τους πολίτες είναι αυτή της αδυναμίας παρέμβασης για τα αναπτυξιακά θέματα περιφερειακής σημασίας και η χρηματοδότηση κάθε είδους τοπικών γιορτών και πανηγυριών συνεχίζοντας πρακτικές άλλων εποχών.
Σήμερα όσο ποτέ άλλοτε και με δεδομένο ότι η Περιφέρεια Β.Αιγαίου καλείται -παράλληλα με την ολοκλήρωση του τρέχοντος ΕΣΠΑ- να σχεδιάσει και να διαχειριστεί στην επόμενη προγραμματική περίοδο 600 εκ € και ένα συνεχώς αυξανόμενο ΠΔΕ, χρειάζεται αλλαγή πορείας, νοοτροπίας και ανθρώπων.
Οι Περιφερειακοί Σύμβουλοι
Γιούλη Αργυρούδη
Μαρία Νικολάρα
Γιάννης Σπιλάνης
