“Περιβαλλοντική πολιτική δεν γίνεται με ευχολόγια, ούτε παγκόσμια ούτε τοπικά. Στην ελληνική κυβέρνηση έχουμε επιλέξει να περάσουμε από τη θεωρία στην πράξη. Δεν επιτρέπεται να μη λαμβάνουμε κατά προτεραιότητα υπόψη μας την παράμετρο της κλιματικής αλλαγής και τους στόχους της βιώσιμης ανάπτυξης σε κανένα θέμα και σε καμία πολιτική, σε εθνικό ή παγκόσμιο επίπεδο. Δυστυχώς απουσιάζουν οι ουσιαστικές πολιτικές αλλαγές και πλεονάζουν τα ευχολόγια και οι ηθικές αναφορές στο περιβάλλον. Και οι αλλαγές αυτές απαιτούν και το αντίστοιχο πολιτικό και ανθρώπινο δυναμικό”, δήλωσε ο Αν. ΥΠΕΝ Σωκράτης Φάμελλος μιλώντας στο ECOCITY FORUM στη Θεσσαλονίκη με θέμα: “Κυκλική Οικονομία στις έξυπνες πόλεις”.
Σύμφωνα με τον Αν. ΥΠΕΝ, παρ’ ότι οι στόχοι βιώσιμης ανάπτυξης του ΟΗΕ για το 2030 αποτελούν κεντρική πολιτική επιλογή της Ευρωπαϊκής Ένωσης, στην πράξη εφαρμόζονται πολιτικές εις βάρος αυτών των στόχων. Απόδειξη γι’ αυτό είναι η περίπτωση της Ελλάδας, όπου η σκληρή δημοσιονομική πολιτική που εφαρμόστηκε οδήγησε την περίοδο 2010-2015 σε μεγέθυνση των προβλημάτων φτώχειας, ανεργίας, πρόσβασης στην υγεία και στην παιδεία, που είναι στους πρωτεύοντες στόχους βιώσιμης ανάπτυξης.
“Δεν μπορούμε να μιλάμε για βιώσιμη ανάπτυξη στην Ελλάδα, ενώ είχαμε αποεπένδυση 25%, ανεργία 28% και φτώχεια 35%. Αυτό δεν αποτελεί βιώσιμη ανάπτυξη. Και για να προσεγγίσουμε τη βιώσιμη ανάπτυξη πρέπει να κάνουμε ό,τι μπορούμε για να μην ξαναγυρίσουμε πίσω, για να μην εφαρμοστούν ποτέ ξανά στη χώρα μας τέτοιες πολιτικές, για να μην ξαναχρεωκοπήσουμε πολιτικά, ηθικά, παραγωγικά και οικονομικά. Πρέπει να αλλάξουμε το πολιτικό και οικονομικό μοντέλο, αλλά και την καθημερινότητα και τη στάση ζωής”, σημείωσε χαρακτηριστικά ο Σωκράτης Φάμελλος.
Επίσης, επεσήμανε ότι η βιώσιμη ανάπτυξη είναι στενά συνδεδεμένη με το περιβάλλον και δεν μπορεί να διαχωριστεί. “Είναι ψευδεπίγραφη η αντίθεση ανάμεσα στην προστασία του περιβάλλοντος και στην προσέλκυση επενδύσεων”, είπε ο Αν. ΥΠΕΝ. Γιατί οι φυσικοί πόροι και η ποιότητα περιβάλλοντος, πολύ περισσότερο στην Ελλάδα, μπορούν να τροφοδοτήσουν τις επενδύσεις. Στο ερώτημα τι μπορεί να προσφέρει η περιβαλλοντική πολιτική στην ανάπτυξη η απάντηση είναι: Κτηματολόγιο, Χωρικά σχέδια, Δασικούς χάρτες, Σχέδια Διαχείρισης Υδάτων, Σχέδια Διαχείρισης Κινδύνου Πλημμύρας, Σύνδεση των προστατευόμενων περιοχών με τα τοπικά προϊόντα, έργα ανακύκλωσης και ανάκτησης πόρων, υποδομές περιβαλλοντικής ασφάλειας για απορρίμματα και λύματα, ηλεκτρονική περιβαλλοντική αδειοδότηση, διάφανη και δημόσια παρακολούθηση περιβαλλοντικής συμπεριφοράς των επιχειρήσεων, ισότιμους ελέγχους, Ηλεκτρονικό Μητρώο Αποβλήτων κ.λπ.”.
Όσον αφορά στην κυκλική οικονομία, ο Σωκράτης Φάμελλος τόνισε ότι είναι ένα παραγωγικό μοντέλο που ταιριάζει στην ελληνική πραγματικότητα. Υπάρχει ανθρώπινο δυναμικό με τεχνογνωσία, ανεπάρκεια πόρων και πληθώρα απορριπτόμενων υλικών, μικρομεσαία επιχειρηματικότητα και κοινωνική οικονομία, διαθέσιμο αναπτυξιακό δυναμικό στην περιφέρεια και πλαίσιο παραγωγικής ανασυγκρότησης της χώρας. Η κυκλική οικονομία δεν αφορά μόνο τις μεγάλες επιχειρήσεις, αφορά εξίσου τη χαλυβουργία, αλλά και μια συνεταιριστική επιχείρηση σε ένα μικρό χωριό.
Στη συνέχεια, ο Αν. ΥΠΕΝ ενημέρωσε για την ολοκλήρωση της δημόσιας διαβούλευσης για την ελληνική στρατηγική κυκλικής οικονομίας, που έχει εγκριθεί από το ΚΥΣΟΙΠ, θα τεθεί στην ολομέλεια της ΟΚΕ και θα κατατεθεί τον Δεκέμβριο στην ΕΕ. Περιλαμβάνει μεταρρυθμίσεις στην αγορά, ώστε να καταστεί δυνατή η ανακύκλωση, επαναχρησιμοποίηση και εμπορία προϊόντων, στοχευμένη χρηματοδότηση των επιχειρήσεων με τροποποίηση και του αναπτυξιακού νόμου, σύνδεση της γνώσης και της έρευνας με την παραγωγή και λειτουργία του Φόρουμ Κυκλικής Οικονομίας, όπου θα προβάλλονται και θα χρηματοδοτούνται οι καλές πρακτικές και πρωτοβουλίες.
Ο Σωκράτης Φάμελλος στη συνέχεια παρουσίασε τις πρωτοβουλίες του ΥΠΕΝ για τη στήριξη της κυκλικής οικονομίας την τελευταία 3ετία, όπως είναι ο νέος Εθνικός Σχεδιασμός για τη Διαχείριση των Αποβλήτων, το ειδικό θεσμικό πλαίσιο για τα Πράσινα Σημεία, η ΚΥΑ για την επαναχρησιμοποίηση αποβλήτων ελαιοτριβείων, ο νόμος για τις ενεργειακές κοινότητες, ο νέος νόμος για την ανακύκλωση, η υποχρεωτική διαλογή στην πηγή, η μείωση κατά 75% της χρήσης πλαστικής σακούλας κ.ά.
Σχετικά με τη νέα τιμολογιακή πολιτική στη διαχείριση των απορριμμάτων, ενημέρωσε ότι με ΚΥΑ του ΥΠΕΝ με το Υπουργείο Εσωτερικών θα καθορίζεται διαφορετική τιμή για κάθε υπηρεσία διαχείρισης αποβλήτων που θα παρέχουν οι ΦΟΔΣΑ στους ΟΤΑ. Θα εξαρτάται το κόστος από το περιβαλλοντικό αποτύπωμα των υπηρεσιών, γιατί δεν είναι δυνατόν να έχει το ίδιο κόστος η ταφή με την κομποστοποίηση και την ανακύκλωση. Επίσης, στην τιμή κάθε υπηρεσίας θα λαμβάνεται υπόψη εάν ο Δήμος ανακυκλώνει ή όχι. Συνεπώς το τιμολόγιο θα ενισχύει τους Δήμους που ανακυκλώνουν, ενώ υποχρεωτικά οι πόροι που θα συλλέγονται από τους ΦΟΔΣΑ θα πρέπει να επενδύονται αποδεδειγμένα στην ανακύκλωση, ιδιαίτερα στους Δήμους που έχουν χαμηλά ποσοστά εκτροπής από την ταφή.
Κλείνοντας την τοποθέτησή του, ο Αν. ΥΠΕΝ πρότεινε την ανάληψη κοινών επιστημονικών και κοινωνικών πρωτοβουλιών σε τρεις καίριους τομείς: στη διαχείριση των τροφίμων, του πλαστικού (ιδιαίτερα μιας χρήσης) και του τουριστικού προϊόντος. “Οφείλουμε όλοι μαζί να αλλάξουμε συνήθειες. Ένα από τα πολύ ενδιαφέροντα ζητήματα που συζητούνται σήμερα στην Ευρώπη είναι η σύνδεση των επιχειρηματικών δανείων με το αποτύπωμα άνθρακα και την αξιοποίηση των πόρων, εφαρμόζοντας την αρχή “zero carbon – zero waste” σε όλες τις πολιτικές. Στη χώρα μας αφήνουμε πίσω το στρεβλό παραγωγικό μοντέλο και, γνωρίζοντας ότι τα μεγάλα προβλήματα και διλήμματα είναι παγκόσμια, εμείς οφείλουμε να δράσουμε τοπικά”.
