Αντιμετώπιση των διατροφικών προκλήσεων στο AIDS

Είναι πλέον επιστημονικά τεκμηριωμένο ότι η διατροφή αποτελεί ισχυρό μέσο αντιμετώπισης στο οπλοστάσιο κατά της νόσου του AIDS. Η διατροφή του ασθενούς συνιστά σημαντικό παράγοντα για την εξέλιξη της νοσήματος, καθώς διατροφή υψηλής θρεπτικής αξίας καταπολεμά την υποκείμενη ανοσοποιητική ανεπάρκεια λόγω του ιού HIV, καθώς κατά αντίστροφη αναλογία, ο υποσιτισμός οδηγεί συχνά στην εκδήλωση των συμπτωμάτων στον οροθετικό ασθενή.

Επιδημιολογικά δεδομένα για την Ελλάδα

Αυτοί είναι οι αριθμοί του AIDS στην χώρα μας, με βάση τα νεώτερα επιδημιολογικά δεδομένα που αφορούν την λοίμωξη από τον HIV, όπως ανακοινώθηκαν τον Οκτώβρη του 2015 από το Κέντρο Ελέγχου & Πρόληψης Νοσημάτων του Υπουργείου Υγείας (ΚΕ.ΕΛ.Π.ΝΟ.):

• Από την αρχή της παρακολούθησης της επιδημίας έως τον Οκτώβρη του 2015, τα περιστατικά λοίμωξης HIV στην Ελλάδα ανέρχονται σε 15.109 (άντρες 82,7%). Εξ’ αυτών τα 2.562 κατέληξαν σε θάνατο των ασθενών.
• Τα οροθετικά άτομα που ζουν με τον ιό του HIV ανέρχονται σε 12.547.
• Εξ’ αυτών, 7.700 φορείς λαμβάνουν αντιρετροϊκή θεραπεία και 3.782 έχουν εμφανίσει AIDS.
• 667 άνθρωποι προσβλήθηκαν από τον HIV το πρώτο δεκάμηνο του 2015. Το 88,5% αφορούσε άντρες. Ο αριθμός όπως φαίνεται και από το διάγραμμα είναι σταθερός σε σχέση με το 2014, ενώ από το 2012 και έπειτα παρουσιάζεται σαφής μείωση των περιστατικών.
• Το 49,3% των νέων αυτών περιστατικών του πρώτου δεκάμηνου του 2015 αφορά ομοφυλόφιλα άτομα που μολύνθηκαν μέσω απρόσεκτης σεξουαλικής επαφής, 25% έχει ακαθόριστη αιτία, 15% αφορά ετερόφυλα άτομα με απρόσεκτη σεξουαλική συμπεριφορά και τέλος, ένα ποσοστό 10,6% αφορά χρήστες ενδοφλέβιων ναρκωτικών.

Γιατί η διατροφή αποτελεί ισχυρό όπλο;

Η εφαρμογή διαιτητικής τακτικής στα οροθετικά άτομα, βελτιώνει σημαντικά την ποιότητα της ζωής τους, καθώς:

• Προφυλάσσει από απώλεια σωματικού βάρους και απώλεια μυϊκής μάζας, κάτι που θα επιδείνωνε σημαντικά την ανοσοποιητική απάντηση του οργανισμού, θα δυσκόλευε τον ασθενή να ανταπεξέλθει στις καθημερινές του δραστηριότητες και τελικά θα μείωνε το προσδόκιμο επιβίωσης του (απώλεια >5% του σωματικού βάρους του ασθενούς συσχετίζεται με αυξημένη θνησιμότητα).
• Η διατροφή υψηλής θρεπτικής αξίας μειώνει την ευπάθεια του ασθενούς σε άλλες λοιμώξεις.
• Η κατάλληλη διατροφή περιορίζει σημαντικά τις ανεπιθύμητες παρενέργειες της αγωγής με αντιρετροϊκά φάρμακα (πχ, διαβήτης, καρδιοαγγειακά νοσήματα και λιποδυστροφία).

Διατροφή υψηλής θρεπτικής αξίας

Οι διατροφικές συμβουλές που ακολουθούν στοχεύουν στην ενίσχυση της υγείας. Παρόλ’ αυτά, η εξατομικευμένη κατάσταση του κάθε άτομου δημιουργεί και την ανάγκη της εξειδικευμένης αντιμετώπισης, που μπορεί να διαφέρει αρκετά από τις κάτωθι συστάσεις, οι οποίες είναι γενικές. Κατά συνέπεια, είναι αυτονόητο ότι όποια αλλαγή της διατροφικής σας στρατηγικής θα πρέπει να συζητηθεί με τον προσωπικό σας γιατρό και με τον διαιτολόγο σας.

• 6-11 μερίδες δημητριακών: Προτιμότερα τα προϊόντα με περισσότερες φυτικές ίνες και λιγότερη ζάχαρη.
• 2-3 μερίδες από κρέας-ψάρι-πουλερικά-αυγά-όσπρια-ξηροί καρποί: Διαλέγετε κρέατα ή μέρη του ζώου με χαμηλά λιπαρά. Οι χορτοφάγοι ίσως χρειάζεται να καταναλώνουν περισσότερες μερίδες οσπρίων και ξηρών καρπών.
• 2-3 μερίδες γαλακτοκομικών: Επιλέγουμε πηγές με χαμηλά λιπαρά. Στις γυναίκες ίσως απαιτούνται περισσότερες μερίδες. Πάντως, το συμπλήρωμα ασβεστίου είναι από τα συνηθέστερα.
• 5+ μερίδες λαχανικών & φρούτων : Καθημερινά συστήνονται τουλάχιστον 1 φρούτο ή λαχανικό πηγή βιταμίνης Α (καρότο, ιχθυέλαιο, γλυκοκολοκύθα), 1 φρούτο ή λαχανικό πηγή βιταμίνης C (κόκκινη πιπεριά, κουνουπίδι, ακτινίδιο, φράουλες, πορτοκάλι) και 1 φρούτο ή λαχανικό πηγή βιταμίνης Β9 (φασόλια, σπανάκι, λάχανο, avocado, ηλιόσποροι).
• Λίπη & ζάχαρη: Κατανάλωση με μέτρο
• Πίνετε αρκετό νερό: Συνιστώνται περίπου 2lt νερό, λίγο παραπάνω για άντρες. Αν υπάρχει διάρροια, εργασία σε θερμό κλίμα ή αθλητισμός, πρέπει να πίνετε παραπάνω νερό. Αν η διάρροια είναι παρατεταμένη, συμβουλευτείτε τον θεράποντα ιατρό σας.

Πότε απαιτούνται συμπληρώματα διατροφής;

Σε περιπτώσεις όπου έχουμε να αντιμετωπίσουμε ανεπαρκή θρέψη, επιβάλλεται η λήψη συμπληρωματικών διατροφικών σκευασμάτων.

Τα κυριότερα εξ’ αυτών είναι:

• Υπερθερμιδικά σκευάσματα διατροφής : Η ανορεξία είναι μια συνήθης παρενέργεια της χρόνιας έκθεσης στον ιό. Ταυτόχρονα, γνωρίζουμε ότι ο HIV έχει υπερκαταβολική επίδραση, δηλαδή ο οροθετικός ασθενής εξ’ ορισμού ξοδεύει περισσότερες θερμίδες από το φυσιολογικό. Επόμενο είναι, σε αρκετές περιπτώσεις, ακόμη και αν η λήψη τροφής είναι επαρκής θεωρητικά, στην πράξη να κρίνεται ανεπαρκής, λόγω μείωσης του βάρους, έστω και αργής. Σε τέτοια περιστατικά, η λήξη υπερθερμιδικών σκευασμάτων είναι υποχρεωτική.
• Συμπληρώματα βιταμινών & ιχνοστοιχείων : Όπως προαναφέρθηκε και είναι γνωστό, η χαμηλή ανοσολογική ικανότητα των φορέων του HIV είναι ένα από τα πιο σημαντικά μέτωπα, που η διατροφή καλείται να αντιμετωπίσει. Κλινικές μελέτες έχουν αποδείξει την σημαντική συμβολή των βιταμινών A, B6, B9, B12, C & E, καθώς και των ιχνοστοιχείων όπως το ασβέστιο, ο σίδηρος, το μαγνήσιο, το σελήνιο και ο ψευδάργυρος, στην καλή αντίδραση και λειτουργία του ανοσοποιητικού. Επομένως, η συμπληρωματική λήψη των άνωθεν συστατικών υπό μορφή συμπληρωμάτων, μεμονωμένα ή συνδυαστικά, θα πρέπει να εκτιμάται ανάλογα με την κάθε ξεχωριστή περίπτωση.
• Λοιπά συμπληρώματα : Acidophilus, συνένζυμο Q10, κρεατίνη και λ-κρεατίνη, γλουταμίνη, λιποϊκό οξύ και α-λιποϊκό οξύ, Ω3 και Ω6, πρωτεΐνες, αντιοξειδωτικό SOD κλπ.

Η ασφάλεια των τροφίμων

Λόγω της νόσου, πολλοί ασθενείς δεν μπορούν να αντιμετωπίσουν εύκολα ακόμα και ελαφριές λοιμώξεις που μπορεί να προέλθουν από τροφικές δηλητηριάσεις. Για τον λόγο αυτό, πρέπει να δίνεται η μέγιστη προσοχή όσον αφορά την επιλογή, φύλαξη και κατανάλωση των τροφών.

• Προσοχή στο νερό της περιοχής σας. Συνίσταται το προηγούμενο βράσιμο του ή κατανάλωση εμφιαλωμένου.
• Ιδιαίτερη προσοχή ώστε να τηρούνται οι κανόνες υγιεινής κατά τη φύλαξη των τροφίμων. Κατανάλωση: κρέατος εντός 2 ημερών, ψαριών εντός 24h, θαλασσινών αμέσως μετά την αγορά τους. Τα κρέατα να μην έρχονται σε επαφή με άλλα τρόφιμα και το ψυγείο μας να είναι πάντα καθαρό με θερμοκρασία σταθερή στους 4°C.
• Απολύμανση των επιφανειών στην κουζίνα μας, σχολαστική καθαριότητα των σφουγγαριών της κουζίνας ή συχνή αλλαγή τους. Μην εμπιστεύεστε αντιβακτηριδιακά sprays.
• Όταν τρώτε έξω: αποφεύγετε κρύα πιάτα και προτιμάτε ζεστά, πάντα παραγγέλνετε το φαγητό καλοψημένο (τα κρέατα χωρίς αίμα και τα ψάρια τραγανά), αποφεύγετε φαγητά με ωμό αυγό (πχ. σαλάτα Caesar’s ή mousse σοκολάτας), αποφεύγετε ωμά ψάρια ή αχνιστά οστρακοειδή (πχ. sushi ή μύδια). Τέλος, αποφεύγετε τους μπουφέδες.
• Όταν ψωνίζετε: ελέγχετε την ημερομηνία λήξης, επιλέγετε παστεριωμένα γαλακτοκομικά, μην αγοράζετε τροφές με αλλοιωμένη συσκευασία, μην αγοράζετε ραγισμένα αυγά.