Τη Μ. Δευτέρα 6 Απριλίου στις 7μμ στην αίθουσα εκδηλώσεων της ΕΣΗΕΑ στην Αθήνα, θα γίνει η επίσημη παρουσίαση βιβλίου που πραγματεύεται την κοινωνική ιστορία του αθλητισμού, μέσα από δημοσιογραφικό υλικό έρευνας, που έχει μεταδοθεί τα τελευταία 20 χρόνια από την Ικαριακή Ραδιοφωνία, τον «επικοινωνία 94FM», αλλά και την ΕΡΤ – ertopen. Συγγραφέας είναι ο δημοσιογράφος Νάσος Μπράτσος και χορηγοί επικοινωνίας η Ικαριακή Ραδιοφωνία και η ΕΡΤ – ertopen.
Στην προδημοσίευση παρουσιάζουμε τον πρόλογο του ιστορικού – συγγραφέα Δημήτρη Λιβιεράτου, ένα απόσπασμα από το βιβλίο και τη λίστα περιεχομένων του. Το βιβλίο είναι των εκδόσεων «Νότιος Άνεμος» του Βασίλη Καρναβά.
Πλήρης τίτλος και υπότιλοι:
Αθλητισμός & κοινωνικά κινήματα
-Αθλητικά σωματεία και διοργανώσεις σε περιόδους κοινωνικών και απελευθερωτικών αγώνων
-Ο εργατικός αθλητισμός στον Μεσοπόλεμο
-Εργατικές Ολυμπιάδες και Σπαρτακιάδες
-Αθλητισμός και Αντίσταση στην περίοδο της γερμανικής Κατοχής
-Διώξεις αθλητών και συλλόγων: Εμφύλιος, εξορίες, δικτατορία 1967- 74
-Η αθλητική αλληλεγγύη κατά τη μνημονιακή περίοδο
Του Δημήτρη Λιβιεράτου
Ο ΝΑΣΟΣ ΜΠΡΑΤΣΟΣ παρουσιάζει στις σελίδες του μια σπουδαία εποχή για τον Αθλητισμό αλλά και για ολόκληρη την κοινωνία. Τότε που ήταν ερασιτεχνικός, στηριζόμενος στην ατομική και ομαδική προσπάθεια, την ευγενή άμιλλα των ανθρώπων. Τότε που δεν υπήρχε ακόμα επαγγελματισμός, βελτιωμένα φάρμακα, εμπόριο σωμάτων και προσπαθειών. Μπορεί σήμερα να μη μας φαίνονται μεγάλα τα ρεκόρ, αλλά στηρίζονταν πραγματικά στη μυϊκή και στην ηθική δύναμη του αθλητή. Την αγάπη του για το άθλημα που υπηρετούσε.
Ο Νάσος Μπράτσος διατηρεί μια σπουδαία πρωτογενή, λαϊκή ιστορία. Σώζει μνήμες και παραδείγματα. Η προσπάθειά του είναι στην πρωτοπορία της αναγέννησης της κοινωνίας μας. Δεν είναι η ιστορία των μεγάλων, των «διάσημων». Είναι η ιστορία από τα κάτω που δημιουργεί. Έχει ιδιαίτερη σημασία να την υπενθυμίζουμε, να την κοινοποιούμε σε αυτούς, κυρίως στους νέους, που δεν τη γνωρίζουν. Συγχρόνως, παράδειγμα σημερινής δράσης. Για τις μεγάλες δυνατότητες που έχει αυτός ο πολύς, ο μεγάλος, ο σπουδαίος λαός. Πάντα δημιουργικός και πάντα κυνηγημένος, όπως αναφέρει σε σημαντικά παραδείγματα ο Νάσος Μπράτσος.
Σπουδαία και η αντιστασιακή στάση πολλών αθλητών. Πολλοί έδωσαν και τη ζωή τους για την αντιστασιακή τους δραστηριότητα. Και σήμερα, με άλλους τρόπους, στον αθλητισμό υπάρχει η προσπάθεια. Σήμερα, που πολλές φορές τα συμφέροντα «παραγόντων» σπρώχνουν τους νέους φιλάθλους σε αντιαγωνιστικές δραστηριότητες.
Η ιστορία δεν σταματά. Οι άνθρωποι, οι εργαζόμενοι, οι διανοούμενοι, η νεολαία αυτής της κοινωνίας συνεχίζουν αυτή τη δημιουργική δράση. Η κοινωνική ιστορία συνεχίζεται κάθε μέρα. Ακόμη και με αθλητικές φανέλες. Και σήμερα υπάρχουν πραγματικές αθλητικές
δραστηριότητες, όπως τότε, αλλά δεν τους δίνουν μεγάλη δημοσιότητα. Ακόμα και τα μεγάλα μέσα πληροφόρησης αγνοούν αυτές τις τοπικές αγωνιστικές εκδηλώσεις. Αλλά σε αυτές βρίσκεται η επαναφορά του αθλητισμού στην πραγματική του αντίληψη.
Ο Νάσος Μπράτσος δίνει μια σπουδαία ώθηση με αυτό το βιβλίο του.
Καλό κουράγιο για τη συνέχεια!
Δημήτρης Λιβιεράτος
ιστορικός – συγγραφέας
[divider]
Ο Καπετάν Νικήτας
O Νίκος Πολυκράτης γεννήθηκε το 1916 στη Μικρά Ασία, ήρθε μαζί με άλλους πρόσφυγες στην Ελλάδα, αγωνίστηκε στον Ολυμπιακό Πατρών και έμεινε στην ιστορία της ομάδας ως ο κορυφαίος «έξω δεξιά». Τιμήθηκε για τα ανδραγαθήματά του στον ελληνοϊταλικό πόλεμο και στη συνέχεια υπήρξε αρχηγός των δυνάμεων του ΕΛΑΣ στην περιοχή (γνωστός ως «Καπετάν Νικήτας») και ακολούθως του ΔΣΕ, μέχρι να σκοτωθεί σε ενέδρα στη Ρουπακιά Αχαΐας (περιοχή Κωστέικα) το 1949, σε ηλικία 33 ετών.
Όντας τακτικός επισκέπτης της Ρουπακιάς λόγω καταγωγής της συζύγου, ανακάλυψα μια ανέλπιστη σύμπτωση. Την ημέρα της εξόντωσης του Καπετάν Νικήτα ο τότε 8χρονος πεθερός μου Αβραμόπουλος Ιωάννης μαζί με άλλα παιδιά του χωριού ήταν αυτόπτες μάρτυρες, όταν το απόσπασμα έφερε, έβγαλε από τον τορβά και έδειξε τα κεφάλια τους, μπροστά στον πλάτανο που εικονίζεται στη φωτογραφία, αφού προηγουμένως είχε ειδοποιηθεί το χωριό να έρθει να τα δει.
Σύμφωνα με τις διηγήσεις του αποσπάσματος που τους εξόντωσε προς τους συγκεντρωμένους, μαζί με τον Νίκο Πολυκράτη ήταν άλλοι δύο, ο Καπετάν Καρατζάς και ένας αντάρτης, οι οποί-οι επίσης εξοντώθηκαν στο γρέκι – μαντρί, όπου είχαν καταφύγει και προδόθηκαν, με αποτέλεσμα να περικυκλωθούν.
Το δένδρο στη Ρουπακιά Αχαΐας
Μετά τη Ρουπακιά πήγαν τα κεφάλια για «επίδειξη» στη Χαλανδρίτσα, κεφαλοχώρι της περιοχής της Ερυμάνθειας. Σύμφωνα με διηγήσεις των μελών του αποσπάσματος, που άκουγαν και οι πιτσιρίκοι της εποχής, όταν συγκεντρώθηκαν για να δουν τα κεφάλια, τον Καπετάν Νικήτα τον σκότωσαν, γιατί, όταν βγήκε από το γρέκι, είχε μόνο το ένα χέρι ψηλά και το άλλο μαγκωμένο, αφού έκρυβε τελικά μια χειροβομβίδα στη μασχάλη, με την οποία σκόπευε να πάρει μαζί του το απόσπασμα, που όμως αντελήφθη τον κίνδυνο.
Πάντα σύμφωνα με τις διηγήσεις των «κεφαλοκυνηγών», τα ακέφαλα πτώματα θάφτηκαν κοντά στην περιοχή όπου έγινε η εξόντωση.
Στη συνέχεια επισκέφτηκα την περιοχή Προσφυγικά της Πάτρας, όπου ακόμα και σήμερα η αρχιτεκτονική των σπιτιών κρατάει το χρώμα του συνοικισμού, στον οποίο διαμένουν και αρκετοί Ρομά.
Το άγαλμα του Καπετάν Νικήτα
Στην Πλατεία Ελευθερίας το άγαλμα του καπετάνιου βρίσκεται μόλις λίγα μέτρα από το ρημαγμένο, ελπίζω προσωρινά, αφού δεν γνωρίζω αν οι σκουριασμένες ταμπέλες για την ανακατασκευή του ισχύουν ή όχι, γήπεδο των Προσφυγικών (στη μία του πλευρά υπάρχει δρομάκι με το όνομά του).
Θαρρείς και ο καπετάνιος είναι έτοιμος να οδηγήσει τους σύγχρονους «της γης τους κολασμένους», που εμφανώς διαμένουν στον συνοικισμό, οι πρόγονοι των οποίων τον θαύμαζαν και για τις ποδοσφαιρικές του ικανότητες, σε έναν νέο αγώνα κοινωνικής απελευθέρωσης.
Δεν είχε μόνο στο ποδόσφαιρο επιθετικές αρετές αλλά και στο αντάρτικο. Έμπαινε στη «μικρή περιοχή» των αντιπάλων κάνοντας συχνά επιδρομές μέσα στην Πάτρα, σε στρατώνες ταγματασφαλιτών, των οποίων είχε γίνει ο φόβος και ο τρόμος.
Μάλιστα, αυτός και οι άνδρες του χτύπησαν μέρα μεσημέρι μέσα στον προσφυγικό συνοικισμό της Πάτρας, έχοντας μεταμφιεστεί σε παπάδες, και εισέβαλαν στη βάση των γερμανοτσολιάδων στο 4ο Γυμνάσιο, σκορπώντας τον πανικό σε Γερμανούς και δοσίλογους.
Επίσης, εισέβαλε στον Πύργο μέσα από τους υπονόμους.
Όπως αναφέρει η ανιψιά του, ηθοποιός Τιτίκα Σαριγκούλη (που μας έδωσε και φωτογραφία από το αρχείο της), στην Απελευθέρωση, όταν μπήκε στην Πάτρα, τα κορίτσια στρώσανε τις προίκες τους για να περάσει το άλογό του.
Να πούμε ότι το Γήπεδο των Προσφυγικών, από τα αρχαιότερα στη χώρα, το έφτιαξαν όπως και σε πολλές άλλες περιπτώσεις οι πρόσφυγες με προσωπική εργασία το 1925 (έδρα αρχικά του Ολυμπιακού Πατρών αλλά και άλλων σωματείων στη συνέχεια). Τα επίσημα εγκαίνια έγιναν στις 17 Οκτωβρίου 1927, όπου ο τοπικός Ολυμπιακός νίκησε τον Ολυμπιακό Πειραιώς με 4-1.
Προσωπική μου άποψη, και αν αυτό έχει αποφασιστεί και το αγνοώ, ζητώ να μου συγχωρεθεί η άγνοια, ότι το γήπεδο πρέπει να ανακατασκευαστεί και να ονομαστεί Γήπεδο Προσφυγικών – «Νίκος Πολυκράτης», προς τιμήν του Καπετάνιου.
Το γήπεδο Προσφυγικών στην Πάτρα
Όταν το βιβλίο ήταν σχεδόν στον δρόμο για το τυπογραφείο, πληροφορήθηκα ότι τον Δεκέμβρη του 2014 εγκρίθηκε κονδύλι για ανακατασκευή του χλοοτάπητα, πράγμα που με βάση την εικόνα του γηπέδου που είδα τον Ιανουάριο του 2015 δεν λύνει (πλην προπονήσεων και αγώνων με ελάχιστους θεατές) το πρόβλημα, αφού απαιτούνται πολλές παρεμβάσεις σε όλα τα επίπεδα.
[divider]
ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ
ΠΡΟΛΟΓΟΣ (Α) Δ. Λιβιεράτου
ΠΡΟΛΟΓΟΣ(Β) του συγγραφέα
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
ΚΕΦ. 1 Το Ιβρύ: μια χαρακτηριστική περίπτωση
ΚΕΦ. 2 Διεθνείς Διοργανώσεις
ΚΕΦ. 3 Ο Εργατικός Αστήρ: όνομα – έμπνευση
ΚΕΦ. 4 Το Κίνημα του εργατικού αθλητισμού: συνέντευξη με τον ιστορικό και συγγραφέα Δημήτρη Λιβιεράτο
ΚΕΦ. 5 Αθλητικοί Σύλλογοι στον ελληνικό χώρο: από τις πρώτες προσπάθειες μέχρι τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο
ΚΕΦ. 6 Δράσεις συλλόγων ανά περιοχή και επικρατούσες κοινωνικές συνθήκες
ΚΕΦ. 7 Κόντρα στους ναζί
ΚΕΦ. 8 Τα σύμβολα και οι εποχές τους
ΚΕΦ. 9 Ο αθλητισμός στην Καισαριανή: μια περιοχή με μεγάλη προσφορά
ΚΕΦ. 10 Πρώτες προσπάθειες επίσημης οργάνωσης: η ίδρυση της ΕΠΣΑ
ΚΕΦ. 11 Η Πανεργατική και άλλες περιπτώσεις συλλόγων
ΚΕΦ. 12 Καπετάν Νικήτας και Νίκος Γόδας: δύο ΕΛΑΣίτες ποδοσφαιριστές
ΚΕΦ. 13 Ποδόσφαιρο και εξορία
ΚΕΦ. 14 Ποδόσφαιρο: γέφυρα σύνδεσης λαών και θρησκειών
ΚΕΦ. 15 Κρίση και κοινωνική αλληλεγγύη: ο ρόλος των αθλητικών σωματείων
ΚΕΦ. 16 Από τις ελευθεριακές αντιλήψεις στο ποδόσφαιρο μέχρι τις δράσεις τοπικών κοινωνιών
